Wisła, zwana królową polskich rzek, jest rzeką najdłuższą w zlewisku Morza Bałtyckiego. Początek jej to dwa potoki – Czarna Wisełka i Biała Wisełka wypływające spod Baraniej Góry w Beskidzie Ślaskim, które łączą się ze sobą w pobliżu uzdrowiska Wisła, tworząc jedną rzekę.  Płynie Wisła przez cały kraj aż do Zatoki Gdańskiej, łącząc swoim biegiem 16 województw, a jej dopływy zajmują ok. 54% obszaru Polski. Jest jedną z ostatnich dużych rzek europejskich,  która w wielu fragmentach zachowała swój naturalny charakter. W obrębie Warszawy ten świat fauny i flory znajduje się w środku wielkiego, nowoczesnego miasta, co jest ewenementem w Europie.

Pierwsze wzmianki o Wiśle pojawiły się u Pliniusza Starszego w Historii Naturalnej (I w. n.e.), w której nazwał ją Viscla, w dziele Klaudiusza Ptolemeusza (Nauka Geograficzna, II w.), gdzie określona została jako rzeka graniczna, oddzielająca Sarmację  oraz na mapie M. Vipsaniusa Agrippy, wystawionej na widok publiczny w portyku na Kapitolu w Rzymie (7 r. n.e.). W polskim piśmiennictwie opisał Wisłę Jan Długosz („Chorografia Regni Poloniae” 1415–1480), gdzie nazwał ją „najsłynniejszą wśród Polaków” rzeką. Opisał tez znaczenie gospodarcze Wisły: …dostarcza ona Oceanowi swym prądem drewna dębowego i cisowego, potasu jesionowego, tkanin, smoły, i terpentyny, wosku, surowego miodu, ołowiu, żelaza, zboża i wszystkich innych rzeczy, o których głośno w portach angielskich i flamandzkich”.

Wisła jako nierozerwalnie związana z dziejami kraju, towarzysząca życiu setek pokoleń, opiewana była wielokrotnie w literaturze.  Pisał o niej w poemacie „Wisła” Stefan Żeromski : Niegdyś, w otchłani czasów, w prawiekach, po odejściu na północ skandynawskich lodowców, z obszarów leśnych i przez leśne obszary samowładnie i samowolnie toczyć się poczęły wiślane fale. Któż wie, jaki człowiek, przychodzień z suchych zachodu stron w krainy uwolnione od lodów, pierwszy ją ujrzał lasy dzielącą – brał w posiadanie oczyma mętne i dzikie jej piany, nazywał swoją w mowie i pieśni kto pierwszy brodził po jej wybrzeżu i w czółnie z drzewnej kory przeprawiał się na jej brzeg drugi?  Kości jego potomków śpią dotąd wzdłuż rozległej doliny, po słonecznych pagórkach krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej ziemi, pod piaszczystymi wzgórzami Mazowsza i w nizinach dolnego biegu, złożone w skrzyniach kamiennych, nakrytych płasko łupanym głazem, stopami na wschód słońca zwrócone.

Powiązana jest Wisła od wieków z dziejami państwowości polskiej. Była też ważnym szlakiem handlowym, łączącym z Bałtykiem. Od stuleci spławiano nią zboże, drewno, sól, futra, kamień budowlany. Nieustająco z Wisły  i jej doliny korzysta rolnictwo, energetyka, transport wodny, rybołówstwo, sport i rekreacja.

Sejm RP w 550 rocznicę pierwszego wolnego flisu na Wiśle (po pokoju toruńskim w 1466 r. Królestwo Polskie odzyskało Pomorze Gdańskie i rządy nad całym biegiem rzeki) – ustanowił rok 2017 Rokiem Rzeki Wisły.

Głównym celem Roku Rzeki Wisły jest realizacja ciekawych projektów i przedsięwzięć dotyczących kultury, sportu, rekreacji, turystyki, ekologii, o charakterze tak lokalnym, jak i ogólnopolskim.

Włączając się w obchody Roku Rzeki Wisły Biblioteka Główna przygotowała wystawę plakatową „Wisła w zbiorach Biblioteki Głównej PW”. Celem wystawy, poza pokazaniem znaczenia rzeki Wisły w ujęciu historycznym, jest popularyzacja zasobów Biblioteki Głównej PW, mało znanych a ciekawych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego (fotografia, rękopisy, książki).

W naszych zbiorach znajdują się tak ciekawe dokumenty, jak rękopis  Akta tyczące sie robót wedle rzeki Wisły w roku 1829, książka Wilhelma Kolberga Wisła, jej bieg, własności i spławność. Cz.2 z 1861 r. czy Projekt drogi pod rzeką Wisła dla połączenia Warszawy z Pragą A. Idźkowskiego z 1828 r. Ten ostatni tytuł to śmiały pomysł budowy tunelu pod Wisłą wzorowany  na projekcie tunelu pod Tamizą inżyniera M. Brunela, który w 1814 r. opracował metodę drążenia wykopu polegającą na zastosowaniu ruchomej, żeliwnej tarczy, chroniącej górników. Tak oto wyglądał plan tunelu, umożliwiający ruch powozów i pieszych.

Plakaty prezentują też malownicze widoki  Wisły przepływającej przez miejscowości z nią nierozerwalnie związane takie, jak Kraków, Sandomierz, Kazimierz i przede wszystkim Warszawa. Na fotografiach z kolekcji BGPW można  obejrzeć warszawskie mosty od okresu przedwojennego do lat 70. XX w., plaże pełne wypoczywających warszawiaków, malownicze ujęcia znad Wisły na Stare Miasto.

fot. H. Poddębski, Widok na Stare Miasto, 1920

Plakaty wystawowe można oglądać na I piętrze Gmachu Głównego PW (w części Biblioteki Głównej) w dniach: 24 listopada – 22 grudnia 2017. Serdecznie zapraszamy.

Plakaty są też udostępnione w Bibliotece Cyfrowej PW.

Więcej informacji o Roku Rzeki Wisły: http://www.rokwisly.pl/

Wykorzystane źródła:

Pociask-Karteczka, J., Płynie Wisła, płynie… Eseje Krajoznawcze o Krakowie i Małopolsce. Kraków 2009.

Mazowsze z biegiem Wisły. Warszawa 2017 Samorząd Województw Mazowieckiego

http://warszawa.ngo.pl/wiadomosc/1992901.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wis%C5%82a

http://www.wyszogrod.bydgoszcz.pl/?d=wisla

MM