Wisła, zwana królową polskich rzek, jest rzeką najdłuższą w zlewisku Morza Bałtyckiego. Początek jej to dwa potoki – Czarna Wisełka i Biała Wisełka wypływające spod Baraniej Góry w Beskidzie Ślaskim, które łączą się ze sobą w pobliżu uzdrowiska Wisła, tworząc jedną rzekę. Płynie Wisła przez cały kraj aż do Zatoki Gdańskiej, łącząc swoim biegiem 16 województw, a jej dopływy zajmują ok. 54% obszaru Polski. Jest jedną z ostatnich dużych rzek europejskich, która w wielu fragmentach zachowała swój naturalny charakter. W obrębie Warszawy ten świat fauny i flory znajduje się w środku wielkiego, nowoczesnego miasta, co jest ewenementem w Europie.
Pierwsze wzmianki o Wiśle pojawiły się u Pliniusza Starszego w Historii Naturalnej (I w. n.e.), w której nazwał ją Viscla, w dziele Klaudiusza Ptolemeusza (Nauka Geograficzna, II w.), gdzie określona została jako rzeka graniczna, oddzielająca Sarmację oraz na mapie M. Vipsaniusa Agrippy, wystawionej na widok publiczny w portyku na Kapitolu w Rzymie (7 r. n.e.). W polskim piśmiennictwie opisał Wisłę Jan Długosz („Chorografia Regni Poloniae” 1415–1480), gdzie nazwał ją „najsłynniejszą wśród Polaków” rzeką. Opisał tez znaczenie gospodarcze Wisły: …dostarcza ona Oceanowi swym prądem drewna dębowego i cisowego, potasu jesionowego, tkanin, smoły, i terpentyny, wosku, surowego miodu, ołowiu, żelaza, zboża i wszystkich innych rzeczy, o których głośno w portach angielskich i flamandzkich”.
Wisła jako nierozerwalnie związana z dziejami kraju, towarzysząca życiu setek pokoleń, opiewana była wielokrotnie w literaturze. Pisał o niej w poemacie „Wisła” Stefan Żeromski : Niegdyś, w otchłani czasów, w prawiekach, po odejściu na północ skandynawskich lodowców, z obszarów leśnych i przez leśne obszary samowładnie i samowolnie toczyć się poczęły wiślane fale. Któż wie, jaki człowiek, przychodzień z suchych zachodu stron w krainy uwolnione od lodów, pierwszy ją ujrzał lasy dzielącą – brał w posiadanie oczyma mętne i dzikie jej piany, nazywał swoją w mowie i pieśni kto pierwszy brodził po jej wybrzeżu i w czółnie z drzewnej kory przeprawiał się na jej brzeg drugi? Kości jego potomków śpią dotąd wzdłuż rozległej doliny, po słonecznych pagórkach krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej ziemi, pod piaszczystymi wzgórzami Mazowsza i w nizinach dolnego biegu, złożone w skrzyniach kamiennych, nakrytych płasko łupanym głazem, stopami na wschód słońca zwrócone.
Powiązana jest Wisła od wieków z dziejami państwowości polskiej. Była też ważnym szlakiem handlowym, łączącym z Bałtykiem. Od stuleci spławiano nią zboże, drewno, sól, futra, kamień budowlany. Nieustająco z Wisły i jej doliny korzysta rolnictwo, energetyka, transport wodny, rybołówstwo, sport i rekreacja.
Sejm RP w 550 rocznicę pierwszego wolnego flisu na Wiśle (po pokoju toruńskim w 1466 r. Królestwo Polskie odzyskało Pomorze Gdańskie i rządy nad całym biegiem rzeki) – ustanowił rok 2017 Rokiem Rzeki Wisły.
Głównym celem Roku Rzeki Wisły jest realizacja ciekawych projektów i przedsięwzięć dotyczących kultury, sportu, rekreacji, turystyki, ekologii, o charakterze tak lokalnym, jak i ogólnopolskim.
Włączając się w obchody Roku Rzeki Wisły Biblioteka Główna przygotowała wystawę plakatową „Wisła w zbiorach Biblioteki Głównej PW”. Celem wystawy, poza pokazaniem znaczenia rzeki Wisły w ujęciu historycznym, jest popularyzacja zasobów Biblioteki Głównej PW, mało znanych a ciekawych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego (fotografia, rękopisy, książki).
W naszych zbiorach znajdują się tak ciekawe dokumenty, jak rękopis Akta tyczące sie robót wedle rzeki Wisły w roku 1829, książka Wilhelma Kolberga Wisła, jej bieg, własności i spławność. Cz.2 z 1861 r. czy Projekt drogi pod rzeką Wisła dla połączenia Warszawy z Pragą A. Idźkowskiego z 1828 r. Ten ostatni tytuł to śmiały pomysł budowy tunelu pod Wisłą wzorowany na projekcie tunelu pod Tamizą inżyniera M. Brunela, który w 1814 r. opracował metodę drążenia wykopu polegającą na zastosowaniu ruchomej, żeliwnej tarczy, chroniącej górników. Tak oto wyglądał plan tunelu, umożliwiający ruch powozów i pieszych.
Plakaty prezentują też malownicze widoki Wisły przepływającej przez miejscowości z nią nierozerwalnie związane takie, jak Kraków, Sandomierz, Kazimierz i przede wszystkim Warszawa. Na fotografiach z kolekcji BGPW można obejrzeć warszawskie mosty od okresu przedwojennego do lat 70. XX w., plaże pełne wypoczywających warszawiaków, malownicze ujęcia znad Wisły na Stare Miasto.

Plakaty wystawowe można oglądać na I piętrze Gmachu Głównego PW (w części Biblioteki Głównej) w dniach: 24 listopada – 22 grudnia 2017. Serdecznie zapraszamy.
Plakaty są też udostępnione w Bibliotece Cyfrowej PW.
Więcej informacji o Roku Rzeki Wisły: http://www.rokwisly.pl/
Wykorzystane źródła:
Pociask-Karteczka, J., Płynie Wisła, płynie… Eseje Krajoznawcze o Krakowie i Małopolsce. Kraków 2009.
Mazowsze z biegiem Wisły. Warszawa 2017 Samorząd Województw Mazowieckiego
http://warszawa.ngo.pl/wiadomosc/1992901.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wis%C5%82a
http://www.wyszogrod.bydgoszcz.pl/?d=wisla
MM
Historia rzeki Wisły jest ciekawa. Szkoda jednak, że w dzisiejszych czasach jest tak zaniedbana. Warto poświęcić uwagę temu naturalnemu dobru i przywrócić Wiśle dawną świetność.
PolubieniePolubienie